Chính sách tiền tệ có tác động mạnh mẽ tới sự phát triển của nền kinh tế. Vậy, chính sách tiền tệ là gì? Các công cụ để thực hiện chính sách tiền tệ ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau nhé!
Để nền kinh tế của quốc gia có thể phát triển một cách ổn định, đòi hỏi Chính Phủ phải có những chính sách điều hành linh hoạt. Một trong những công cụ quan trọng, có tác động lớn tới sự phát triển của kinh tế đó là chính sách tiền tệ. Những thay đổi của chính sách tiền tệ có thể thay đổi trực tiếp hoặc gián tiếp một số yếu tố trong nền kinh tế.
Nếu bạn đang không biết chính sách tiền tệ là gì, nó có vai trò như thế nào? Công cụ thực hiện chính sách tiền tệ ra sao thì hãy cùng ThongTinTaiChinh.Net tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Mục Lục
Chính sách tiền tệ là gì?
Chính sách tiền tệ trong Tiếng Anh được gọi là Monetary Policy. Đây là chính sách dùng các công cụ của hoạt động tín dụng, ngoại hối để ổn định tiền tệ, phát triển kinh tế.
Ngân hàng trung ương (hoặc cơ quan hữu trách về tiền tệ) sẽ thực hiện những chính sách tiền tệ. Mục tiêu của việc thực hiện chính sách tiền tệ là để đạt mục tiêu kinh tế vĩ mô của chính phủ như: ổn định giá cả, giảm tỷ lệ thất nghiệp, tăng trưởng GDP…
Phân loại chính sách tiền tệ
Chính sách tiền tệ được chia làm 2 loại đó là:
Chính sách tiền tệ mở rộng
Là chính sách mà Ngân hàng Trung Ương mở rộng mức cung tiền lớn hơn so với bình thường. Lãi suất giảm xuống, tăng tổng cầu, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo ra việc làm cho người lao động. Điều này khiến kinh tế được mở rộng, GDP tăng, giảm tình trạng thất nghiệp.
Tuy nhiên, để có thể thực hiện được chính sách này, Ngân hàng Trung Ương thường thực hiện theo 1 trong 3 cách dưới đây. Hoặc có thể thực hiện cùng 1 lúc 2 đến 3 cách.
- Mua vào trên thị trường chứng khoán.
- Hạ thấp tỷ lệ dự trữ bắt buộc.
- Hạ thấp mức lãi suất chiết khấu.
Chính sách tiền tệ thắt chặt
Là chính sách mà Ngân hàng Trung Ương tác động nhằm giảm mức cung tiền trong nền kinh tế. Lãi suất thị trường tăng lên, tổng cầu thu hẹp, mức giá chung giảm. Thông thường, chính sách này sẽ được áp dụng khi kinh tế đang có dấu hiệu lạm phát.
Để thực hiện theo chính sách này, Ngân hàng Trung ương thường sử dụng một trong các biện pháp bao gồm:
- Bán ra trên thị trường chứng khoán.
- Tăng mức dự trữ bắt buộc.
- Tăng lãi suất chiết khấu, kiểm soát chặt chẽ hoạt động tín dụng…
Các yếu tố ảnh hưởng tới chính sách tiền tệ
Chính sách tiền tệ chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau như:
Tính cạnh tranh, đa dạng hóa của thị trường tài chính
Thị trường tài chính ít cạnh tranh, thị phần chủ yếu ở các ngân hàng lớn, chính sách tiền tệ chịu ảnh hưởng nhất định. Bên cạnh đó, các thị trường khác như chứng khoán, bảo hiểm, phái sinh… cũng chịu ảnh hưởng từ chính sách tiền tệ.
Tài chính của các cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp
- Tác động đến hành vi tiêu dùng, đầu tư của cá nhân, doanh nghiệp.
- Tác động đến giá tài sản như cổ phiếu, bất động sản…
- Trạng thái tài chính ban đầu của cá nhân và doanh nghiệp ảnh hưởng đến tác động của chính sách tiền tệ.
Chính sách ngoại hối
Hiệu quả của chính sách tiền tệ bị ảnh hưởng bởi chính sách ngoại hối cũng khả năng thay thế giữa tài sản trong nước, nước ngoài. Việc tăng khả năng tiếp cận vốn nước ngoài giúp doanh nghiệp giảm phụ thuộc tín dụng trong nước. Điều này làm tác động tới chính sách tiền tệ lên tổng cầu.
Đô la hóa trên thị trường tài chính
Làm hạn chế khả năng đo lường cung tiền trong nền kinh tế. Thậm chí còn gây ra nhiều rủi ro khi tình trạng đô la hóa cả bên tài sản có và tài sản nợ. Bởi, nó gây ra sự mất cân đối kỳ hạn, chênh lệch giữa các loại tiền tệ.
Các công cụ sử dụng trong chính sách tiền tệ
Để có thể điều chỉnh được mức cung tiền trong nền kinh tế, các công cụ sử dụng trong chính sách tiền tệ bao gồm:
Tỷ lệ dự trữ bắt buộc
Là tỷ lệ lượng tiền cần phải dự trữ so với tổng tiền gửi huy động. Ngân hàng Trung Ương sẽ yêu cầu tất cả các ngân hàng Thương Mại phải đảm bảo điều này. Nếu tỷ lệ dự trữ bắt buộc tăng thì cung tiền sẽ giảm. Vì thế, thay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc sẽ giúp điều tiết cung tiền.
Nghiệp vụ thị trường mở
Khi ngân hàng Trung Ương mua vào hoặc bán ra các chứng khoán tài chính trên thị trường mở. Điều này dẫn đến việc khối lượng dự trữ của Ngân hàng Thương Mại bị ảnh hưởng. Từ đó tác động tới khả năng cung ứng tín dụng, gây ra tình trạng tăng hoặc giảm lượng tiền tệ.
Lãi suất chiết khấu
Mức lãi suất Ngân hàng Trung Ương cho Ngân hàng Thương mại vay để phục vụ nhu cầu tiền mặt bất thường. Khi lượng tiền cơ sở thay đổi, lượng cung tiền cũng sẽ bị thay đổi. Nếu lãi suất tái chiết khấu cao, việc dự trữ ít tiền mặt sẽ không đáp ứng được nhu cầu rút tiền của khách hàng. Điều này khiến ngân hàng phải trả lãi suất cao khi vay Ngân hàng Trung ương.
Chính sách tiền tệ có vai trò như thế nào trong nền kinh tế?
Có thể thấy rằng, chính sách tiền tệ có vai trò quan trọng trong nền kinh tế vĩ mô. Cụ thể như sau:
Tạo công ăn việc làm, giảm thất nghiệp
Dù là chính sách tiền tệ mở rộng hay thu hẹp thì cũng sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến nguồn lực xã hội. Và để giảm tình trạng thất nghiệp, nền kinh tế buộc phải chấp nhận tỷ lệ lạm phát tăng lên. Ngân hàng Trung Ương có trách nhiệm vận dụng công cụ tiền tệ để mở rộng, đầu tư sản xuất…khống chế tỷ lệ thất nghiệp.
Tăng trưởng kinh tế
Điều này thể hiện qua 2 yếu tố, đó là lãi suất và số cầu tổng quát. Khối lượng tiền tệ tăng hay giảm sẽ có tác động mạnh tới lãi suất cũng như số cầu tổng quát. Tức là tác động lên tổng sản lượng quốc gia và sự tăng trưởng của nền kinh tế.
Ổn định giá cả trên thị trường
Việc ổn định giá cả giúp Nhà nước hoạch định phương hướng phát triển kinh tế hiệu quả. Bên cạnh đó, tạo ra môi trường đầu tư ổn định giúp thu hút vốn đầu tư. Các doanh nghiệp, cá nhân mở rộng sản xuất mang về lợi nhuận cho cá nhân, doanh nghiệp và xã hội.
Ổn định lãi suất
Việc ổn định lãi suất chính là thực hiện lãi suất tín dụng cung ứng phương tiện thanh toán, cho nền kinh tế quốc dân thông qua nghiệp vụ tín dụng ngân hàng. Theo đó, dựa trên các quỹ cho vay được tạo lập từ các nguồn tiền gửi của xã hội và với một hệ thống lãi suất linh hoạt, phù hợp với sự vận động của cơ chế thị trường.
Ổn định thị trường tài chính và ngoại hối
Chính sách tài chính tiền tệ có vai trò làm ổn định thị trường tài chính. Thức đẩy sự ổn định về lãi suất, tác động trực tiếp tới sự điều hành nền kinh tế của mỗi chính phủ.
Với thị trường ngoại hối, ổn định tỷ giá giúp củng cố niềm tin cho các nhà đầu tư. Bởi, sự biến động về giá sẽ ảnh hưởng tới sức mua của đồng tiền. Điều này gây ra những tác động trực tiếp tới nền kinh tế của một quốc gia.
Hạn chế của chính sách tiền tệ
Mặc dù nắm giữ vai trò vô cùng quan trọng, thế nhưng chính sách tiền tệ còn tồn tại một số điểm hạn chế nhất định như:
- Hiệu lực của chính sách tiền tệ sẽ kém hiệu quả nếu đầu tư tư nhân không nhạy cảm với lãi suất. Nếu lãi suất tăng thì chi phí đầu vào của doanh nghiệp cũng tăng lên. Dẫn đến giá hàng hóa tăng cao, dẫn đến lạm phát không được kiểm soát.
- Nếu chính phủ không cam kết kiểm soát in thêm tiền thì sẽ tác động ngược chiều đến chính sách tiền tệ.
- Sử dụng chính sách tiền tệ mở rộng có thể khiến lãi suất bị xuống mức quá thấp. Các cá nhân sẽ không lựa chọn cách gửi tiền vào ngân hàng mà sẽ giữ tiền mặt. Ngân hàng thương mại sẽ bị thiếu vốn cho vay, tác động tới đầu tư tư nhân, làm giảm chính sách tiền tệ.
Như vậy có thể thấy rằng, chính sách tiền tệ đóng vai trò quan trọng giúp ổn định tăng trưởng kinh tế. Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ chính sách tiền tệ tệ là gì cũng như công cụ của chính sách tiền tệ trong nền kinh tế.
